ANADOLU’NUN BOZKIR BİLGESİ: HİKMET BİRAND
YEŞİL AŞKINI VE YEŞİLİN ÇAĞRISINI, Prof Dr Tuna Ekim’in deyimiyle, “Türkiye’de doğa koruma fikrini ilk ortaya atanlardan” Prof Dr. Hikmet Birand’dan dinlemeyeceğiz de, kimden dinleyeceğiz? “Bu fikir 1950’li yıllarda dünyanın gelişmiş ülkelerinde bile daha yeni tartışılırken ülkemizde bir avuç ormancı, ziraatçı ve nihayet o yılların en deneyimli, ileri görüşlü botanikçisi Prof. Birand, ülkemizde doğa koruma bayrağını açan öncülerden olmuşlardır”, diyor Ekim, Birand’ın Anadolu Manzaraları kitabına yazdığı Sunuş’ta: “Yaşamında insanlarla pek ilgilenmez görünse bile, yazdıklarından iyi bir gözlemci olduğunu anlıyoruz. Seyahat ederken kaçımız düşünür ki yol kenarında sigarasını tüttüren dertli çoban “bozkırın moral kahramanı, bilge kişidir, büyükler zenginler hep ondan akıl danışır.” Hocanın Alıç Ağacı ile Sohbetler kitabını okuduysanız, onun doğa aşığı olduğunu artık anlamışsınızdır. Yalnız bitkileri değil, doğadaki herşeyi sever, inceler ve ne olduklarını anlamaya çalışır. Kırkikindi yağmurlarını, bunları doğaya çeşitli etkilerini böyle akıcı bir üslupla anlatan kaç kişi biliyorsunuz? Doğa düğünlerinin nasıl olduğunu “Ankara Çiğdemi”ni okuyunca anlarsınız. ” Böyle diyor Prof Dr Tuna Ekim, aynı Sunuş’ta.
Sizlerle burada, Prof Dr Hikmet Birand’ın iki metnini sizlerle paylaşıyoruz:
“Kırkikindiler“, bir bozkır olarak Ankara çevresinin doğasını anlatıyor, müthiş şiirsel bir dille.
“Ankara Çiğdemi” ise, o güzel endemik çiçeğin bir güzellemesi.
Paylaşımımız, 1957 yılında ilk yazımlarından 40 yılı aşkın bir süre sonra TÜBİTAK tarafından yeniden 1999’da yayınlanan kitabın sayfaları üzerinden… Çünkü her iki öyküye de eşlik eden çizimleri görmenizi istiyoruz; bu çizimler, Cumhuriyet’in ilk kuşağından ressam ve eğitimciler tarafından yapıldığı için, duyarlıkları çok benzer olduğu için, yazıların ritmine çok uydukları için onları da göresiniz istedik: Refik Epikman, Arif Kaptan, Beylan – Nejat Diyarbakırlı…
Hoca’nın metinlerini, Atatürk Orman Çiftliği’nin Ankara ve İç Anadolu bölgesi için ifade ettiği bağlamla ve bütünlükle birlikte okumanızı tavsiye ediyoruz. Düşünmenizi tavsiye ediyoruz: Bir ağaç grubu ne zaman “koruluk” olur; koruluklar ne zaman “orman” adını hakeder ve kazanırlar? Yüzyılların kültürünün arkasında, bu kültürü yaratan ve sorduğumuz soruları yadırgamayacak bireylerden oluşan bir halkın olduğunu biliyor; gereğinin yapılmasını istiyoruz. AC
“ORMAN” NİTEMİNİN ANLAMINI ÖĞRENMEK
Yazın dünyasında ‘orman’ sözcüğünün tanımı pek çok kez yapılmış, ‘orman’ın neliği ve betimlenmesi üzeine pek çok yazar ve sanatçı mükemmel örenkler vermişlerdir. Atatürk Orman Çiftliği özelinde, hem ‘orman’ ve hem de ‘çiftlik’ sözcüğünü yeniden tanımlamak zorundayız diye düşünüyoruz. Sözcüklerin varettiği gerçeklik, yeni bir gerçeklik değil, anlatmak istediğimiz nesnel karşığın arayışı ve tartışmalarıyla doludur. Ursula K. Le Guin gibi 20. yüzyılın şaşırtıcı ve bir o kadar da ‘gelecek okuyan’ yazarından aşağıdaki alıntılar, 21. yüzyılın ekolojik kaygılar ve küresel ısınma korkularını önceden gören, ama gerçek ‘orman’ı yaşayan duyarıl bir sanatçının sözcüklerinden kimilerini yansıtıyor. AC