ADLARI MUSTAFA KEMAL PAŞA tarafından verilen bir kuşağın temsilcisi Can Kıraç. 1927 yılında Etimesgut’ta, Atatürk Orman Çiftliği’nde önceki adıyla Gazi Çiftliği’nde dünyaya gelir. O yıllarda, Babası Ali Numan Kıraç, ziraat mühendisi olarak Gazi Çiftliği’nde Gazi Mustafa Kemal emrinde çalışmaktadır.
“Ben, böyle bir ortamda dünyaya gelmekten ötürü iki şekilde ödüllendirilmiş oldum! Birincisi, ismimi ‘Can’ olarak Mustafa Kemal Paşa vermiş. İkincisi, babamın Eskişehir’deki “KuruZiraat” çalışmalarından dolayı soyadımız da Atatürk tarafından “Kıraç” olarak bizlere onur kazandırmış. Çocukluğum bütünüyle Eskişehir’de çiftlik hayatı içinde geçtiği için “toprak”la kucak kucağa yaşadım! Meslek olarak baba uğraşı olan ziraat eğitimini seçmem de bu yaşam şeklinden kaynaklandı.”
* * *
“Mustafa Kemal Paşa Ankara’da Gazi Çiftliği’ni kurma kararı verdiği 1924 yılının mayıs ayında Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin başta gelen sorunu yetişmiş eleman yokluğu idi. Gazi Paşa , kendisine yapılan bir tavsiye üzerine, Ankara- Keçiören yolunda Kalaba Köyü yakınında iki katlı bir binada kurulmuş olan Ziraat Mektebinde öğretmenlik yapan Ali Numan Bey’i Etimesgut’a davet etmiş, ona Türk tarımının kalkındırılması için düşündüğü atılımları anlatmış; “Bu çiftlik, memlekette çağdaş ziraat usulünü yerleştirmek için örnek teşkil edecektir” demişti.
Babam, 1926 yılındaki bu ilk buluşmada, Mustafa Kemal’in Türk çiftçisi için açmak istediği yolun önemini kavramış, hemen Gazi Çiftliği’nde çalışmalara başlamıştı.
Gece gündüz demeden canla başla çalışan 28 yaşındaki bu genç ziraatçı, kısa sürede Gazi Paşa’nın gözüne girmeyi başarmış ve eğitimini geliştirmek için Amerika Birleşik Devletleri’ne gönderilen ilk ziraatçı olma fırsatını yakalamıştı. 1927-1931 yıllarında önce Kansas Ziraat Koleji’nde sonra Nebraska Üniversitesi’nde eğitimini tamamlamış, Türkiye’ye döndükten sonra, Ali Numan Bey’in en önemli kararı, çalışmalarına, Gazi Çiftliği yerine Eskişehir’de devam etmek olmuştu. Anadolu’nun kıraç topraklarında, kuru ziraatla ilgili hemen tüm sorunların ele alındığı araştırmalar 1940’lı yıllara kadar sürmüş, Atatürk soyadı seçiminde ona ‘Kıraç’ soyadını uygun görmüştü. Bu dönemde on yıl, Ali Numan Bey eşi Semiha Hanım, oğulları Can ve İnan’la Eskişehir’in 5 kilometre dışında Karacaşehir eteklerinde kurulan deneme istasyonunda yaşamışlardı.”
Can Kıraç’ın Anıları
