AOÇ Alanları İnternet Tabanlı Haritalandırma Çalışması
“TRENDEN İNİNCE İKİ TARAFLI BİR BATAKTAN, ağaçsız bir mezarlıktan, kerpiç ve hımış esnaf barakalarından geçerek bir türlü bitmeyen bir yangın yerine sapılmaktadır. Yol denilecek bir şey yoktur. Eski Halkevi’nin bulunduğu tepe eteklerinden ta Çankaya sırtlarına kadar, bozulmuş bağlarla asma kütükleri ve yabani gülfidanları arasında sarsıla sarsıla giderdik. Çankaya’dan ufuklar boyu bomboş bir bozkır parçası görünürdü. Bu kül ve toz yığınları içinde bir yeni devlete başkent yapmayı düşünmek değil, onun yüzüne bakmak bile cesaret kırıcı bir şeydi.” diyor Falih Rıfkı Atay, ‘Çankaya’ adlı eserinde, Ankara’dan bahsederken.
Aslında o zamanın başkenti ya da daha doğru bir söylemle başkent olmaya aday şehri daha güzel betimlenemezdi. İlk imar planı henüz yapılmamış ve yeni yapılanmaya başlayan bir şehirde, neredeyse Cumhuriyet ile yaşıt bir yeşil kuşak planlaması, Atatürk Orman Çiftliği’nin tarihsel değerini gözler önüne sermektedir. Böylesi bir değerin kent planlamasında çok önemli bir rol üstlenmesinin yanında kamusal bir mülk olması da günümüz planlama ölçütlerine örnek olacak niteliktedir.
Fakat, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu raporlarına göre 52.000 dekarı tapulu 50.000 dekarı da kullanım hakkı olmak üzere 102.000 dekarlık arazi üzerine kurulu olan bu kamusal mülk, zamanla satış ve işgallere karşı koyamayarak varlığının 5’te 2’sini kaybetmiştir.
Yapılan bu çalışmada ‘Bilinmeyen AOÇ’ başlığı altında sıralanan ‘Hangi Yol AOÇ, Hangi Yerleşke AOÇ ve Hangi Açık Alan AOÇ’ girdileri ile yaratılmaya çalışılan şey, bir toplumsal farkındalık oluşmasına, ortaya çıkmasına yardımcı olmaktır. Haritalar ‘Dış sınır’ (GRİ) , ‘Yerleşke Ölçeği’ (BORDO, MAVİ, KIRMIZI) ve ‘Açık Alanlar’ ve ‘Yollar’ (YEŞİL) adları altında 4 katmanda oluşturulmuş olup, her katmana farklı renkler verilmiştir. Katmanların kendi içlerinde ise alt bölünmelerle özelleşen kamusal ve özel alanlar ile açık alan sınıflandırmaları işaretlendirilmiş ve isimlendirilmiştir. Katmanların içerdiği mülkiyet bilgileri ve sınırları oluşturulurken AOÇ üzerine yapılmış çeşitli bilimsel araştırmalar esas alınmış ve oldukça tartışmalı bir konu olan yüz ölçümü bilgileri güncel veriler eklenerek mekansallaştırılmıştır. Google Maps Engine kullanılarak üretilen internet tabanlı haritalar, temelde arazi kullanımı bazında yüzey ölçümleri sunmaktadır.
Oluşturulan harita verileri ile belki yıllardır farkına bile varamadığımız Atatürk Orman Çiftliği oluşumunun, yapılanmasının ve yapılaşmasının neresinde yer aldığımızı göstermek ve bu farkındalığın toplum bilincinde yer etmesi amaçlanmıştır.Örnek verecek olursak; Atatürk Kültür Merkezi nin bulunduğu eski Hipodrom alanı ve Gençlik Parkı’ndan başlayarak, batıya doğru gelişmekte olan başkent Ankara’nın tam merkezinde yer alan AOÇ’nin içinden beş ana Bulvar geçtiğini biliyor muyuz? Eskişehir Yolu, İstanbul Yolu, AŞTİ Bulvarı ve yeni açılan Ankara Bulvarı (ki, gerçekte plandaki adı AOÇ Bulvarı’dır), AOÇ arazisini batıya doğru kat ederken, beşincisi bunu kesen Anadolu Bulvarı olarak gerçekleşmiştir; tümü de bu arazinin bütünlüğünü zedeleyerek kalan arazi parçalarını hem küçültmüşler ve hem de nitelikli varlığını risk altına sokmuşlardır! Bunun farkında mıyız? Arazi bölünmesi yaşanırken ortaya çıkan kullanım ve mülkiyet deseni, artık bağlantısı kopan arazilerin konum, ilişki ve kullanım açısından AOÇ’nin olduğu duygusu ve bilgisini yeniden canlandırmamızı bile zorlamaktadır. Yalnızca resmi kurumlar ve devlet daireleri değil, parti binaları, askeri bölge ve kullanımlar, özel eğitim kurumları ve üniversiteler ve otobüs terminalleri gibi büyük; ama benzinlik, büfe, lokanta benzeri küçük işletmelerin de aralarında olduğu, aidiyetlerini gizleyen araziler ve yapılar dışında, yalnızca açık yeşil alanlar, Atatürk Orman Çiftliği’ne ait oldukları konusunda bir açık mesaj vermektedirler.
AOÇ Alanları İnternet Tabanlı Haritalandırma çalışması ile Çiftlik sınırı ile yerleşkeler, açık alanlar ve yolların ilişkisi gözler önüne serilerek, aslında bize çok yakın fakat bir o kadar da uzak olan bir ‘Atatürk Orman Çiftliği mülkiyeti, aidiyeti, kimliği ve emeği’ bilinci ve farkındalığı oluşturulmak istenmiştir.
***Mevcut çalışma kullanılarak, gelecekte, kadastral haritalar ve Tapu Kadastro’nun desteği ile daha da titiz ve yanlışsız haritalandırma çalışmalarının altyapısının oluşacağı düşünülmektedir. Google Maps Engine ve çeşitli veritabanlarının GIS ile ortak kullanımı ile, yakın gelecekte, AOÇ arazilerinin peyzaj karakterinin nicel ve nitel olarak ortaya çıkarılması hedeflenmektedir.
Araştırma Ekibi: ÖÖ, CÇ, MA, SÇ, AC
Kaynakça:
Aydoğan, Önder (2012) “Atatürk Orman Çiftliği Arazilerinin Değişen Kullanımları”, AÜ SBE Sosyal Çevre Bilimleri ABD Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu(2010) Atatürk Orman Çiftliği 2009 Yılı Raporu, Ankara.
Yıldırım, Derya (2004) Design Problems of AOÇ as a Public Property” [Kamu Mülkü olarak Atatürk Orman Çiftliği’nin Tasarım Problemleri], ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayımlanmamış Kentsel Tasarım Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Keskinok, Çağatay (2008) “Bir Özgürleştirme Tasarısı Olarak Atatürk Orman Çiftliği”, Bir Çağdaşlasma Öyküsü: Atatürk Orman Çiftliği, Koleksiyoncular Derneği Yayını, Ankara; 70-90.
Internet Kaynakları:
http://aocbis.aoc.gov.tr/webgissdk_web/GenelHarita3.aspx?WorkSpaceName=CIFTLIK