ETİMESGUT “GAZİ KÖŞKÜ”
Basılı Kaynak: 1930
ATATÜRK ORMAN ÇİFTLİĞİ’nin en batı ucunda da Etimesgut Numune Köyü bulunmaktaydı. Hilal-i Ahmer (Kızılay) Ana Anbar Depolarına yakın durumdaki stratejik konumuyla köy, Ankara’ya hem demiryolu, hem de karayolu ile bağlanmaktaydı: Hemen yanıbaşındaki günün en ileri haberleşme teknolojisinin simgesi Radyo Verici İstasyon ve Antenleri ile, yine kuruluşuna Atatürk’ün öncülük ettiği Türk Hava Kurumu Etimesgut Türkkuşu Tesisleri, diğer stratejik değerlere de dikkat çekiyor. 1956 yılında kurulan Ankara Şeker Fabrikası, köyün ilk sakinlerini oluşturan muhacir köylülere dağıtılmış olan ortak kullanımlı tarım arazilerine yerleşmesiyle işletmeye açıldı: Bu dönemde genç kuşak muhacirlere verilen iş vaadi, konuyu ‘sihirli’ biçimde çözmüştü. Köyün yerleşim planı, 1928 yılında, Ernst Arnold Egli tarafından tasarlanmıştı. Bu ilginç tasarımla; yüzyıl sonu ve başı göçlerine uyarlanan ‘göçmen köyü’ prototip planlarıyla uyumlu biçimde, 1000’er metrekarelik (birer dönüm) arsalar içinde, 52 parselde 52 adet sade tasarımlı, standart üretilmiş, tek katlı iki odalı kerpiç konuttan oluşan bir köy yaratılmıştı. Ayrıca çevre köy çocuklarını toplulaştıran bir yatılı bölge okulu (Etimesgut Yatı Mektebi), bir Çarşı ve ‘Han’; bir ‘Asri Hamam’, ayrıca Devlet Hastanesi (Etimesgut Sıhhat Yurdu) ile aynı yıllarda (1925) inşa edildiği bilinen bir ‘Gazi Köşkü’ (sonradan Etimesgut Nahiye Müdürlüğü) vardı.
.
GAZİ’nin bu uzak görüşlü katkısıyla, Ankara’daki benzerleri şehirden batıya doğru demiryolu boyunca Sincan, Samutlu (bugünkü Temelli) ve Polatlı’da kurulmuş olan bu örnek köyde, hem günün gerçekliği olan muhacir ve mübadillerin yerleştirilmesi gerçekleşiyor; hem de yine Ankara’da ortaya çıkarılmakta olan “Modern Başkent”in kuruluşunda cisimleşen modern kent kurma deneyiminin kırdaki örneklerinin sergilenmesi sağlanıyordu: evlerinde akar suyu ve elektriği olan, caddeleri altyapılı ve bakımlı; çağdaş yaşam, dinlenme, eğitim, çalışma, eğlenme, temizlenme ve beden sağlığı konulardaki örnek mekan arayışı, bu alçakgönüllü çevreye yansıdı.
SAĞLIK BAKANLIĞI’na devredildikten sonra, büyük olasılıkla 1956 yılında yıkılan ve yerine bir sağlık ocağı yapılan Köşkün yıkımı, Köy’ün örnek yerleşimini bozan ilk girişim oldu. Bugünkü Eryaman-Etimesgut karayolu, o yıllarda tam Köşkü eksenine alarak bağlanıyordu, bugün de öyle. Köşk daha sonraları Nahiye Müdürlüğü olarak kullanılmıştı. Atatürk Orman Çiftliği’nin batısındaki arazi çalışmalarını buradan yönettiği bilinen Gazi, köşkte ara sıra dinlenir ve zamanının büyük bölümünü çalışarak geçirirdi. Yapı Av Köşkü olarak da bilinmekle birlikte, avlandığına ilişkin bilgi bulunmamaktadır.
Kuzeyden Güneye Bakış: Tam eksende Gazi Köşkü; onun arkasında Devlet Hastanesi ve Radyo Telsiz Antenleri; sağ kolda tam cepheden Yatı Mektebi (1930). Yatı Mektebi’nin önünde, köy evleri bahçeleri içinde, müştemilatları ile birlikte görülüyor. Foto Özel Arşiv: AC
Etimesgut Gazi Köşkü’NE dÖN
